Alis Gi-Blaš: Prva žena koja je stvarala filmove

Prva žena koja je režirala film bila je Alis Gi-Blaš (1873-1968), a do 1906. godine verovatno je bila jedina žena na svetu među filmskim stvaraocima. U svom životu dugom 93 godine radila je na između 700 i 1000 filmova od kojih je većina izgubljena, ali njeno razumevanje filma kao narativne priče preneto je i na današnje filmske radnike.

Rođena je u Parizu u porodici koja se vratila u Francusku iz Čilea, gde je otac bio vlasnik knjižare i izdavačke kuće, usled epidemije velikih boginja koja je zahvatila ovu južnoameričku zemlju. Međutim, ubrzo nakon njenog rođenja roditelji ponovo odlaze u Čile a mala Alis odrasta sa bakom u Švajcarskoj sve dok je kao još sasvim malu devojčicu majka nije odvela u Južnu Ameriku, a potom otac u Francusku na školovanje.

Imala je 18 godina kada joj je otac preminuo pa nije bila u mogućnosti da nastavi školovanje već odlazi na obuku za daktilografkinju kako bi izdržavala porodicu. Tako ulazi i u svet filma jer 1984. godine dobija posao u kompaniji za proizvodnju kamera i fotografske opreme (kasnije nazvanoj Gaumont). Jedan od vlasnika kompanije bio je i čuveni Gistav Ajfel, konstruktor Ajfelove kule.

DOBA POKRETNIH SLIKA

Vodeći ljudi kompanije bili su pod utiskom jednog od prekretničkih događaja za evropsku i svetsku kulturu. Premijera filma braće Limijer “Radnici napuštaju fabriku” iz 1895. jasno je ukazivala da će u narednom veku kamere doneti sasvim nove mogućnosti i izraze. Međutim, Alis Gi-Blaš nije mislila da ih treba koristiti na način na koji su to činila braća Limijer. Bilo joj je dosadno prikazivati ovako svakodnevne i životne scene kada se film može koristiti za pripovedanje izmišljenih priča.

U kompaniji u kojoj je radila dobija dozvolu da napravi film prema svojim zamislima i već 1896. godine svetlost dana je ugledao “Vila kupusa”, duhoviti kratki fantastični film o ženi koja je odrasla u kupusu.

Ubrzo nakon svog prvog filma, Alis Gi-Blaš postaje šefica produkcije u kompaniji Gaumont. Izučava ples i filmove o putovanjima, svoju kreativnost usmerava ka narativnim filmovima, a snima i visokobudžetni film tog vremena “Život Hrista”, za koji je angažovano čak 300 statista.

Njene ideje se ne zadržavaju na evropskom kontinentu jer se 1907. godine udaje za američkog reditelja i producenta, Herberta Blaša sa kojim odlazi u SAD. Najpre je bračni par i tamo radio za Gaumont, ali su zatim osnovali svoj studio, najveći u zemlji pre Holivuda.

INSPIRACIJA HIČKOKA I EJZENŠTAJNA

Mnogi filmski stvaraoci i pioniri bili su pod uticajem Alis Gi-Blaš, a među njima su i Alfred Hičkok i Sergej Ejzenštajn. U svojim memoraima Ejzenštajn pominje film koji je na njega ostavio utisak kada je bio dete, a verovatno je u pitanju njen film “Posledice feminizma” iz 1906. godine.

Među inovativnim i neobičnim filmovima sa početka 20. veka, bio je i film “Budala i njen novac” iz 1912. godine za koji je Alis Gi-Blaš angažovala kompletnu afroameričku ekipu što je bio prvi ovakav slučaj u istoriji.

Deset godina kasnije Alis Gi-Blaš se razvodi i vraća u Francusku i prestaje da se bavi filmom. Živela je gotovo još pola veka ali nažalost za to vreme nije iza sebe ostavila nijedan film, iako je ranije bila izuzetno produktivna. Nekoliko godina pred smrt vraća se sa ćerkom u Sjedinjene Američke Države, gde umire.