Svaštaroid

Vesti iz nauke – septembar 2024.

Bakterijske ćelije prenose sećanja na potomke?

Ilustracija: Pixabay

Bakterijske ćelije mogu da “pamte” privremene promene u svom organizmu i okolini, pokazuje novo istraživanje američkog Severozapadnog univerziteta i Univerziteta u Teksasu.

Mada ove promene nisu kodirane u genima ćelije, ona ih, tvrde istraživači, prenosi na potomstvo i to kroz više generacija.

Ovo otkriće bi moglo da ima posledice za razvoj medicine ukoliko bi se na primer patogene bakterije promenile tako da svoje potomstvom učine osetljivijim na antibiotike, tvrde istraživači u svom saopštenju za medije.

Studija je objavljena u časopisu Science Advances, a značaj se ogleda u tome što rezultati pokazuju da bakterije ne prenose potomcima samo informacije koje se nalaze u DNK.

Do prenošenja dolazi pomoću “regulatorne mreže” koju geni koriste da međusobno komuniciraju.

Autori ovog rada su analizirali ešerihiju koli koja ima oko 4000 gena i nema unutarćelijske strukture. Koristili su matematički model regulatorne mreže kako bi simulirali privremeno aktivaciju i deaktivaciju određenih gena.

Novi uvidi u zagađenje plastikom

Ilustracija: Pixabay

Nova studija Univerziteta u Lidsu otkriva koliko neprikupljeno smeće i spaljivanje plastičnog otpada utiču na zagađenje plastikom.

Istraživači su rad objavili u časopisu Nature, a koristili su veštačku inteligenciju kako bi modelirali upravljanje otpadom u više od 50.000 opština širom sveta.

Izračunali su da je 2020. godine u životnu sredinu ušlo oko 52 miliona tona plastičnog otpada, a da više od dve trećine ovog zagađenja potiče od neprikupljenog smeća jer oko 15 odsto svetske populacije živi be pristupa ovim uslugama.

Osim toga, iste godine je prema njihovom proračunu oko 30 miliona tona plastike spaljeno bez ikakve kontrole na privatnim posedima i deponijama.

Istraživači su identifikovali i “žarišta” zagađenja i ustanovili da je na prvom mestu Indija, a zatim slede Nigerija i Indonezija.

Jedan od zaključaka rada je da pristup sakupljanju otpada treba posmatrati kao jednu od osnovnih potreba uz vodovod i kanalizaciju.

Novi uvidi u genom drevnih stanovnika Uskršnjeg ostrva

Ilustracija: Pixabay

Uskršnje ostrvo (Rapa Nui) jedno je od najizolovanijih naseljenih mesta na svetu. Udaljeno je od Južne Amerike oko 3700 kilometara, a od najbližeg naseljenog ostrva više od 1900 kilometara.

Arheološki i genetski nalazi pokazuju da su polinezijski narodi uprskos tome na ostrvo stigli oko 1250. godine, a u narednih pet vekova razvili kulturu najprepoznatljiviju po megalitskim statuama (moai) i kamenim platformama (ahu).

Evropljani na ostrvo stižu tek oko 1722. godine što je imalo razoran uticaj na lokalno stanovništvo koje su ubijali ali i donosili do tada njima nepoznate smrtonosne patogene.

U novom radu objavljenom u časopisu Nature međunarodni tim istraživača objavio je rezultate studije genoma 15 drevnih stanovnika koji su na ostrvu živeli u proteklih 500 godina. Istraživači navode da nisu pronašli dokaze o genetskom uskom grlu koje bi odgovaralo kolapsu populacije u 17. veku.

Analiza je pokazala da je na ostrvu živela mala populacija koja je rasla do druge polovine 19. veka kada je u napadima Peruanaca koji su stanovništvo odvodili u roblje uklonjena trećina stanovnika.

Analiza je pokazala i da se u DNK stanovnika nalaze tragovi DNK Indijanaca i da se mešanje verovatno dogodilo između 13. i 15. veka što bi moglo da znači da je stanovništvo sa ovog ostrva do Amerike stiglo pre Kolumba.

Poreklo pasa koji vuku sanke na Arktiku

Ilustracija: Pixabay

Novo istraživanje američkih istraživača objavljeno u časopisu Genome Biology and Evolution ispituje poreklo arktičkih pasa koji vuku sanke i otkriva kada su se pomešale DNK pasa iz Sibira i sa Aljaske.

Istraživanje genoma sibirskog haskija pokazalo je da psi koji vuku sanke potiču iz dve arktičke loze i da oko polovine svih sibirskih haskija uzgajanih za trke deli genetski materijal sa evoropskim rasama.

Novi rad otkriva da su u drevnoj Evroaziji postojale najmanje dve loze arktičkih pasa na kraju pleistocena što značajno pomera vremenske tokove koji su se do sada pretpostavljali.

Dojenje utiče na razvoj mikrobioma

Ilustracija: Pixabay

Dojenje je važno za razvoj mikrobioma tokom prve godine života i smanjuje rizik od pojave astme, pokazuje novo istraživanje tima iz Kanade i SAD objavljeno u časopisu Cell.

Na osnovu istraživanja sprovedenog na 3500 dece iz Kanade, autori rada tvrde da dojenje koje traje duže od tri meseca podržava postepen razvoj mikrobioma u digestivnom sistemu i nosnoj šupljini.

Pojedine komponente u majčinom mleku, kao što su složeni šećeri, mogu se razgraditi samo pomoću određenih mikroba koji se zato razvijaju kod dece koja se duže hrane na ovaj način.

Drugi mikrobi pogodni za varenje adaptiranog mleka razvijaju se kod dece kod koje dojenje prestaje rano. Mnogi od tih mikroba svakako će se vremenom pojaviti i kod druge dece, ali njihovo rano pojavljivanje može povećati rizik od predškolske astme, tvrde istraživači

Koliko je dugo grožđe u Evropi?

Ilustracija: Freepik

Pretpostavlja se da je grožđe u Evropu stiglo pre manje od 23 miliona godina. Međutim, nova studija Univerziteta u Barseloni rađena na fosilima biljke pokazuje da je grožđe na našem kontinentu bilo i pre oko 41 miliona godina.

Porodicu grožđa čini oko 950 vrsta. Otkriće fosilne vrste Nekemias mucronata pruža uvide u razvoj dva plemena grožđa – Ampelopsis i Nekemias.

Ova fosilna vrsta je živela od kasnog eocena do kasnog oligocena i uspevala je u širokom klimatskom spektru.

Do danas je najstariji zapis o porodici grožđa pronađen u naslagama gornje krede u Indiji. Najraniji zapis u Americi potiče iz gornjeg eocena i star je oko 39,4 miliona godina što se poklapa sa periodom kada novopronađena fosilna vrsta raste u Evropi i Centralnoj Aziji.

Autori studije navode dva moguća scenarija: ili se grožđe iz Indije selilo u Evropu i Centralnu Aziju, pa zatim u Ameriku preko Grenlanda ili se iz Indije proširilo na istok Azije odakle se preselilo u Ameriku preko Beringovog moreuza a zatim iz Amerike u Evropu.